Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH);
- Hava yolu ya da hava keseleri (alveol) anormalliğinden kaynaklanan,
- Nefes darlığı, öksürük ve balgam gibi kronik (süregen) solunum şikayetleri ile karakterize,
- Kalıcı ve sıklıkla ilerleyici olan,
- Hava yollarında tıkanma ile seyreden,
- Erken tanı konulduğunda, önlenebilen ve tedavi edilebilen kronik bir hastalıktır.
Hastalık, tüm dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biri olup bu ölümlerin %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. KOAH, dünyada, 40 yaş üzeri yetişkinlerde %10 oranında görülmektedir. Ülkemizde 4 milyon KOAH hastası olduğu tahmin edilmektedir. KOAH; Türkiye’de en sık ölüme neden olan hastalıklar arasında 3. sırada yer almaktadır.
Tüm dünyada ve Türkiye’de KOAH gelişiminin temel nedenleri; sosyal eşitsizlik, yoksulluk, yetersiz beslenme, iç ve dış ortam hava kirliliği ile tütün kullanımıdır. KOAH hastalarının yaklaşık %80’inde sigara içme öyküsü vardır ve sigara süresi ile miktarı hastalığın şiddetini artırır. Elektronik sigara, nargile gibi diğer tütün ürünlerinin kullanımı ve pasif içicilik de KOAH gelişiminde aynı şekilde etkilidir. Hava kirliliği, biyokütle yakıtlarının (odun, kömür, tezek vb.) dumanının solunması, yetersiz beslenme, enfeksiyonlar ve/veya iç ve dış ortam kirleticilerine pasif maruz kalmaya bağlı olarak doğumdan önce ve sonra akciğer gelişiminin geri kalması riskini artırır. Ayrıca iş yerinde duman, kimyasal madde ve toza maruz kalma da önemli risk faktörleridir; iş yeri maruziyetine bağlı KOAH gelişme oranı %19,2’dir. KOAH, ileri yaşlarda daha sık görülse de daha erken dönemde yani 40 yaş civarında başlayabilir. Tanısı ne kadar erken konulabilir ise hastalığın tedavisi de o kadar mümkün olabilmektedir. Bu nedenle hastalığa erken tanı konması çok büyük bir önem taşımaktadır. KOAH’ta en sık görülen yakınmalar; nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarama ve yorgunluk hissidir.
KOAH için risk faktörlerini taşıyan bir kişide, sağlık kurum ve kuruluşlarında, basit bir test olan “nefes ölçüm testi (spirometre)” ile tanı kolayca konulabilmektedir. Solunum fonksiyon testi olarak isimlendirilen bu test kullanılarak hava akımında azalmaya yol açan tıkanıklık belirlenebilmekte ve KOAH’ın düzeyi saptanabilmektedir.
KOAH’ın tıbbi tedavisinde ise “inhaler” olarak bilinen ve solunum yoluyla uygulanan nefes açıcı ilaçlar ile hava yollarındaki daralmanın azaltılıp hastanın olabildiğince rahatlatılması ve yaşam kalitesinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu ilaçların düzenli ve doğru kullanılması gerekmektedir.
Akciğerlerinizi sağlıklı tutabilmeniz ve sağlıklı nefes alabilmeniz için;
* Sigara ve diğer tütün ürünlerini kullanmayın.
* Soluduğunuz ortamın havasını temiz tutun.
* Düzenli ve dengeli beslenin.
* Düzenli egzersiz yapın, yürüyün, hareketli olun.
* Yaş grubunuza uygun aşınızı olun.
* İlaçlarınızı, doktorunuzun önerdiği şekilde düzenli kullanın.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Zahide ALAÇAM